Ο συλλογικός τόμος με τίτλο «1821-2021: Οι βιβλιοθήκες ως φορείς διάσωσης, μνήμης και εκπαίδευσης» προέκυψε από την φερώνυμη διαδικτυακή λόγω πανδημίας εκδήλωση «1821-2021. 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821: οι βιβλιοθήκες ως φορείς διάσωσης, μνήμης και εκπαίδευσης» της Βιβλιοθήκης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) σε συνεργασία με τον Τομέα Ανθρωπιστικών, Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου (ΑΚΕΔ) της Σχολής Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών (ΣΕΜΦΕ) ΕΜΠ.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 20.10.2021. Στον τόμο δεν περιλαμβάνονται τα κείμενα που εκφωνήθηκαν, αλλά η επεξεργασμένη σε γραπτό λόγο εκδοχή τους, εκτός από τους εναρκτήριους χαιρετισμούς της εκδήλωσης, τους οποίους διατηρήσαμε για ιστορικούς, ας πούμε, λόγους και την ομιλία του Zachary Quint, βιβλιοθηκονόμου Κλασσικών Σπουδών και Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, με θέμα “Collaborative Mentoring and Librarianship: Commemorating Greek War of Independence in the University of Michigan Library”.
Περιλαμβάνεται επίσης και το εκτός της εκδήλωσης κείμενο του Κώστα Στάικου, ο οποίος είναι ιστορικός του βιβλίου και είχαμε την χαρά να περιλάβουμε τη συμβολή του με τίτλο «Τά Νέα Κέντρα τοῦ Ἔντυπου Ἑλληνικοῦ Βιβλίου στό Πλαίσιο τῆς Ἀφύπνισης τοῦ Γένους».
Τα υπόλοιπα κείμενα που εμπλουτίζουν τον τόμο μας είναι: «Το ελληνικό βιβλίο τα χρόνια της Επανάστασης: συνέχειες και τομές» της κ. Πόπης Πολέμη, Ιστορικού, Επιστημονικής Υπεύθυνης του Βιβλιολογικού Εργαστηρίου Φίλιππος Ηλιού, «Η συμβολή της Τυπογραφίας στην Επανάσταση του 1821: Οι πρώτοι μολυβένιοι στρατιώτες της Ύδρας» του κ. Γιώργου Δ. Ματθιόπουλου, Καθηγητή Εφαρμογών στο ΠΑΔΑ, «Η συμβολή του προεπαναστατικού τύπου στην πνευματική και ιδεολογική προετοιμασία του 1821» της κ. Άννας Ταμπάκη, Ομότιμης Καθηγήτριας Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, «Σημείο 1821: ανοικτή πρόσβαση στις πηγές της Βιβλιοθήκης της Βουλής», της κ. Έλλης Δρούλια, π. Προϊσταμένης της Διεύθυνσης Βιβλιοθήκης της Βουλής, «Οι επαναστάσεις στο διαδίκτυο και το 1821: σκέψεις με αφορμή μια επέτειο και ένα ερευνητικό εγχείρημα» της κ. Άντας Διάλλα, Καθηγήτριας Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Τμήμα θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης της ΑΣΚΤ & Επιστημονικής Υπεύθυνης του έργου “Ψηφιακό Αρχείο 1821”, «Το 1821 μέσα από τα αρχεία και τις συλλογές της Κεντρικής Υπηρεσίας των ΓΑΚ», της κ. Ελένης Θεοδωροπούλου και της κ. Κατερίνας Ζωγράφου, Αρχειονόμων στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ), «Σύντομη μνεία στην συμπόρευση των ελληνικών βιβλιοθηκών ως φορέων γνώσης και πληροφόρησης, με το ελληνικό κράτος από την Επανάσταση του 1821 μέχρι σήμερα» της κ. Εύας Σεμερτζάκη, επικεφαλής Βιβλιοθηκονόμου και Υποδιευθύντριας στο Κέντρο Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της Τράπεζας της Ελλάδος, «Ο εκπαιδευτικός ρόλος της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος μέσα από τη διαχείριση αρχειακού υλικού» του κ. Γιώργου Σταυράτη Αρχειονόμου – Βιβλιοθηκονόμου στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος και της κ. Εύης Καπώλη, Ιστορικού στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος. Τέλος, εκτός από τη συμβολή του βιβλιοθηκονόμου του Πανεπιστημίου Μίσιγκαν, έχουμε και τη συμβολή του Βιβλιοθηκονόμου Κλασσικών, Ελληνικών Σπουδών και Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον κ. David Jenkins με τίτλο “Hellenic Studies at Princeton University: before and after 1821”.
Δικαίως θεωρούμε ιδιαίτερης σημασίας αυτή την αναμνηστική έκδοση για τα βιβλία και την τυπογραφία στη Νεότερη Ελλάδα, την προεπαναστατική του 18ου και του 19ου αιώνα και στην επαναστατημένη του 19ου αιώνα. Τα βιβλία είναι τροφή και καύσιμο της διαρκούς επανάστασης και της αενάου αλλαγής που απαιτείται για την εξελικτική πρόοδο της κοινωνίας, των θεσμών και των ηθών μας.